Paarden

Het is belangrijk dat de drachtige merrie goed ontwormd en gevaccineerd is. Naast de ontwormingskuren op basis van mestonderzoek, is het verstandig om de merrie een maand voor het veulenen, met een voor drachtige merries geschikt middel, te ontwormen. Ook een extra keer vaccineren ongeveer een maand voor de verwachte veulendatum is aan te raden. De merrie kan daardoor antistoffen aanmaken die via de biest aan het veulen gegeven worden.

Het is handig om vooraf te beslissen wat de beste plek is voor de merrie om te veulenen. Een ruime stal (4 bij 4 meter) met een dikke laag schoon stro is ideaal en de merrie kan dan goed in de gaten gehouden worden. Zorg ook voor voldoende rust in de stal.

Een aantal zaken zijn handig om bij de hand te hebben bij de geboorte van een veulen:

• Bandage: de staart van de merrie kan gebandageerd worden om de haren uit de weg te houden en voor goed overzicht op het geboorteproces.
• Huidvriendelijk ontsmettingsmiddel in een emmer water oplossen om de vulva te kunnen reinigen en je armen en handen, indien hulp bij de geboorte nodig is.
• Wanneer geholpen moet worden bij de geboorte is glijmiddel belangrijk. Verlostouwtjes en trekhoutjes kunnen van pas komen wanneer de merrie geholpen moet worden tijdens de uitdrijvingsfase.
• 5% jodiumoplossing om de navel van het veulen te ontsmetten.
• Mobiele telefoon om de dierenarts te kunnen bellen. Houd er rekening mee dat de geboorte van een veulen normaal gezien heel snel verloopt, bel dus tijdig als er deskundige hulp gewenst is.

De buikomvang neemt vaak duidelijk toe naar het einde van de dracht. Soms is ook oedeem (vochtopstapeling) te zien aan het uier (uierzucht) of onder aan de buik. De banden naast de staart worden slapper en wanneer de geboorte nadert zal de uier zelf zwellen omdat de biest gevormd wordt. Ook kegelen is dan vaak zichtbaar: druppeltjes gedroogde biest die aan de tepels hangen. Veel merries veulenen vervolgens binnen 24 uur, maar er zijn ook merries die dagenlang wat biest laten druppelen.

Kegelen vlak voor het veulenen

Het tijdstip van de geboorte is dus heel moeilijk te voorspellen. Er zijn hulpmiddelen op de markt die hierbij kunnen helpen, bijvoorbeeld in de vorm van een singel die de activiteit van de merrie meet of die aangeeft wanneer de merrie gaat liggen.

Een normale geboorte verloopt in 3 fasen. De eerste is de ontsluitingsfase, de baarmoederhals ontspant zich in deze fase zodat het veulen kan passeren. De merrie is vaak wat onrustig, zwaait met de staart of krabt met haar voorbeen. Deze fase duurt zo’n 15 minuten tot een uur. Aan het einde van deze fase komt vruchtwater vrij doordat het buitenste vruchtvlies scheurt.

De volgende fase is de uitdrijvingsfase. Door samentrekking van de baarmoeder komen de voorpootjes in de bekkenholte te liggen, de merrie zal dan beginnen met persen. Aan de buitenkant zie je op dat moment de voorbeentjes komen, vaak met een wit vlies er nog omheen. Bij de juiste ligging van het veulen ligt het ene voorbeentje iets verder naar voor dan het ander. De zoolvlakten wijzen naar beneden en het neusje van het veulen wordt zichtbaar als de voorbeentjes tot ongeveer halverwege de pijpjes zijn uitgedreven. Als het neusje is uitgedreven, kan de blaas kapot gescheurd worden zodat het veulen kan gaan ademen.

De geboorte zelf duurt maar 10-20 minuten. De merrie blijft meestal nog een minuut of 10 liggen om bij te komen, waarbij de achterbenen van het veulen nog in vagina kunnen liggen. De navelstreng zit dan nog vast, deze breekt meestal wanneer de merrie gaat staan. Let er hierbij op dat het stompje van de navel niet blijft bloeden.

De laatste fase is het uitdrijven van de nageboorte. De merrie kan dan nog wat onrustig zijn, waarbij gaan liggen en met de voorbenen krabben vaak gezien wordt. Binnen een half uur tot 3 uur moet de nageboorte afkomen. Controleer, of laat door de dierenarts controleren, of de nageboorte volledig intact is. De merrie kan ernstig ziek worden als er een stukje is achtergebleven.

Er zijn na de geboorte 3 zaken heel belangrijk voor een goede start van het veulen:

1. Binnen 1 uur moet het veulen staan.
2. Binnen 2 uur moet het veulen aan het drinken zijn bij de merrie.
3. Binnen 3 uur moet de eerste mest (meconium) afgekomen zijn.

Het is verstandig om na de geboorte van het veulen contact op te nemen met de dierenarts voor een zogenaamde “veulenprik”. Vroeger bestond de veulenprik standaard uit een shot antibioticum. Antibioticum bij een jong veulen is echter lang niet altijd nodig en ook niet altijd goed. De antibioticum kan het opnemen van antistoffen in de darm tegenwerken en de kans bestaat dat we resistentie van antibioticum in de hand werken. De veulenspuit bestaat daarom vaak uit een vitaminepreparaat en indien nodig tetanusserum. Net zo belangrijk echter, is dat het een moment is om het hele veulen eens te bekijken en te onderzoeken: is het naveltje goed, het gehemelte, de beentjes, enzovoort. Ook kan op dat moment gecontroleerd worden of de nageboorte er volledig af is. Een belangrijk moment voor een goede start dus.

Heeft u meer vragen rond dracht, de geboorte of het pasgeboren veulen? Neem dan gerust contact op met Dierenkliniek Ommen.